Mirosław Tryczyk - Drzazga. Kłamstawa silniejsze niż śmierć

Już pierwsze dwadzieścia, trzydzieści stron powala na kolana, szokuje i przeraża. Gdybym był narodowo-bogo-honoro-ojczyźnianym prawdziwym Polakiem, to wściekłbym się. Co za  stek kłamstw i oszczerstw!? Problem w tym, że to nie kłamstwa. To udokumentowane fakty. Miejsca, daty, nazwiska, źródła. To cholernie trudna, bolesna, napawająca wstrętem i grozą prawda o naszych przodkach, a więc poniekąd i o nas samych. To historie z Wąsosza, Radziłowa, Szczuczyna, Grajewa, Rajgrodu, Jedwabnego, Bzury i paru innych miejsc z okolicy. Mojej okolicy, bo ja jestem właśnie stąd, widziałem w książce znajome nazwiska.

Trzydzieści stron odrażających potworności, tyle zdzierżyłem na pierwsze posiedzenie. Później wcale nie było łagodniej. Pogromy i „zwyczajne” morderstwa na  Żydach w 1941, szykany i pobicia jeszcze przed wojną. Wstyd, strach i zmowa milczenia po wojnie. Wyparcie bądź usprawiedliwianie. Do dziś.

My, Polacy! Naród dumny, honorowy, składający się z samych bohaterów i matek-Polek, wiecznie krzywdzony, nigdy krzywdzący. No pewnie. Gdyby to była video-recenzja, to można by było zobaczyć, jak uśmiecham się krzywo, bo ironicznie, jak następnie milknę na chwilę, ciężko wzdycham i przewracam oczami. Jeśli już uogólniać, to - jako naród - nie jesteśmy lepsi od innych. Tak zwyczajnie, wszyscy jesteśmy ludźmi, jako grupa podlegamy takim samym regułom. Zależnie od uwarunkowań kulturowo - historycznych, możemy z siebie wydobyć cechy pozytywne, jak w bodajże XVI wieku, kiedy Polska była ostoją dla wszelkiej maści „odmieńców”, lub negatywne, jak w międzywojniu, kiedy rozkwitała endecka nietolerancja i antysemityzm. Albo dziś.

Wcale nie jesteśmy tacy wspaniali. Udajemy tylko, łatwo zapominamy, bo nie chcemy pamiętać o własnych grzeszkach i grzechach. Wypieramy się, wybielamy, idealizujemy naszych przodków, kreujemy, fałszujemy historię. To zwykłe tchórzostwo, bo trzeba odwagi, aby przyznać: tak - jako naród daliśmy plamę, i to straszną. Przyznać się, pogodzić z tym i spróbować postępować lepiej. Niby takie proste, a w tej naszej prymitywnej, plemiennej mentalności cholernie trudne do realizacji. Zachowania stadne. Ewolucyjnie naturalne i użyteczne, cywilizacyjnie - jeśli „pasterze” są zdeprawowani - może dawać efekty takie, jak opisane w książce.

Autor miał odwagę drążyć historię własnej rodziny i nie uciekł od trudnych, wstydliwych faktów. Może dzięki temu właśnie ludzie chcieli z nim rozmawiać szczerze, otwierali się.  Powstała zatem książka, która jest nie tylko opisem wstydliwych wydarzeń sprzed 80-ciu lat, ale też wiwisekcją mentalności nas - współczesnych małomiasteczkowych i wieśniaków. Ciągle działającego „co ludzie powiedzą”, małych zawiści, drobnych podłości, wyssanych z palca oskarżeń, które z plotek stają się lokalnymi „faktami”.

Bawię się tu jakimiś ogólnikami, psychologizowaniem, amatorską socjologią, a ta książka to fakty, historie. Opisy tego, jak przed wojną w Polsce rósł antysemityzm, jak, często za poduszczeniem proboszcza, albo któregoś z działaczy takiej, czy innej organizacji endeckiej, przejawiał się nie tylko w słowach, ale i w czynach. Były takie miejsca, gdzie Żydów bito, gdzie przed żydowskimi sklepami stały bojówki, które nie wpuszczały tam klientów. Tyle przed wojną, bo gdy w czasie wojny nadarzyła się okazja, za przyzwoleniem Niemców, polscy „patrioci” mordowali Żydów. Zbiorowo i indywidualnie. Gwałcili kobiety, które przezornie rozbierali z lepszych ubrań, zanim je później zatłukli pałkami. Znęcali się nad dziećmi, zanim je zabili na oczach matek. A później grabili ich majątek. Wszyscy słyszeli o Jedwabnem. To nie było jedyne takie miejsce. Podobne rzeczy zdarzyły się i gdzie indziej, tylko skala się zmieniała.

Byli też oczywiście tacy, co ukrywali Żydów, ale mieli przechlapane nawet po wojnie. W wojnę i po wojnie przychodzili „partyzanci” i żądali wydania Żydów, albo złota, które niby zostawili. Wielu wolało więc ukrywać przed sąsiadami fakt, że pomagali Żydom. Wstydzili się!

Trudno się to czytało, i aż nie chce się o tym pisać, tak okropne są to fakty. To książka dla odważnych i uczciwych. To też książka, która opisuje to, do czego teraz zmierzamy. Tylko „inni” będą inni. Żydów teraz u nas są jakieś śladowe ilości (pomijając teoretyków spiskowych, którzy widzą Żydów wszędzie), więc znajdą się jacyś inni: może uchodźcy, może muzułmany, może elgiebety, może bezbożniki ateisty. Nie wiem, każdego można wykreować na wroga Polski i prawdziwych Polaków.

Inne narody też mają swoje czarne karty historii. Jak sobie z tym radzą? Sprawdzę. Na półce stoi książka „Strup - Hiszpania rozdrapuje rany”, a w poczekalni do kupienia leży „24 śmierci Toby`ego Obeda” - o Kanadzie. Nie sięgnę po nie teraz, bezpośrednio po „Drzazdze”, guily pleasure trzeba sobie dawkować. Ludzie i świat, który tworzą, bywa lepszy, poczytam jakiś romans z happy endem, albo coś lżejszego, może neurologa Olivera Sacksa?

Wydawnictwo: Znak

Tagi

Nieśmiało zachęcam:

Komentarze