Kamil Fejfer - Zawód. Opowieści o pracy w Polsce. To o nas

Zawód. W sensie profesja, czy rozczarowanie? Okazuje się, że jedno i drugie jednocześnie. Choć określenie rozczarowanie to w kontekście tej książki eufemizm. Rozczarować to się można smakiem wyjątkowo drogiej whisky, a nie wieloletnim doświadczaniem bezsilności, beznadziei, bezsensu, gwałtu na człowieczeństwie.

Ta książka to zbiór reportaży. Dziesięć historii ponadprzeciętnie inteligentnych, wykształconych, pracowitych i upartych młodych ludzi. Przeczą stereotypowi roszczeniowego młodego pokolenia, które nic nie umie, jest leniwe i bezczelne. Czy są wyjątkami? W pewnym sensie tak, bo dobór bohaterów nie był przypadkowy, to są wyjątkami szczególnie poruszającymi. Pokazują też pewien schemat, tendencję, ogólną zasadę, która na ludzi przeciętnych działa z jeszcze większą siłą. Autor¹ od lat zajmuje się tematyką rynku pracy, więc wie, co pisze. Uwiarygadnia swoje tezy statystykami, bo choć te potrafią być wyjątkowo zafałszowujące prawdę, to gdy ktoś potrafi je czytać i interpretować, dają też pogląd na skalę zjawiska.

Bohaterowie książki opowiadają historie poszukiwania pracy i warunków pracy już znalezionej. Chwilami to niby klasyczne polskie narzekanie, ale na znacznie od powszechnego wyższym poziomie rozumienia, do tego ładnie ubrane w słowa, a czasami w perełki, jak: „Dla prekariatu² nic nie rozpływa się w powietrzu, bo nic nie zdążyło się zestalić”. Poza tym, tak naprawdę, to nikt z nich nie narzeka, oni po prostu „mówią, jak jest”, opisują swoje doświadczenia, a te są potwornie smutne i przygnębiające.

Katalog absurdów. A to brak doświadczenia, którego nie można nabyć, nie pracując w zawodzie, a to zbyt wysokie kwalifikacje, a to znowu dziwaczne oczekiwania, że chciałoby się otrzymywać pieniądze za pracę. Kolesiostwo, nepotyzm, wykorzystywanie i poniżanie. Relacja „pan i cham”. Chamowi, który zdobywa pieniądze czy władzę wydaje się, że ma prawo odgrywać się na tych, którzy stoją w hierarchii „niżej” od niego. A cham pozostanie chamem bez względu na to, jak wyszukany garnitur założy na siebie.

Nie ma w Polsce kultury pracy. Niektórym pracodawcom wydaje się, że skoro komuś płacą, to wszystko im wolno, że pracownik to niewolnik, a wykorzystywanie go i poniżanie to rzecz naturalna. Przecież to on płaci. Wszechobecna głupota i brak wyobraźni niepozwalające zrozumieć, że praca to zwykła umowa. Ktoś płaci, ktoś coś robi i zapracowuje na te pieniądze. Nie ma tu niczyjej łaski. Ani pracodawcy, ani pracownika. To aż takie skomplikowane? W polskich warunkach chyba tak, bo nie ma świadomości, tradycji. Są za to jakieś dziwne systemy wartości, gdy nie liczą kompetencje, a lojalność. Krótkowzroczność, brak wyobraźni, tylko własny, krótki interes.

Znam firmę na moim lokalnym podwórku, w której brak jest sensownej organizacji pracy, a zysk wypracowuje się, zatrudniając większość „na czarno”, a za to rencistów legalnie, bo dzięki nim można dostać pieniądze z PFRON-u i skorzystać z ulg w składkach ZUS-owskich. Ludzie są traktowani po chamsku, poniżani i wykorzystywani, ale siedzą cicho, bo zwyczajnie potrzebują z czegoś żyć. Nikt nic nie zrobi, bo w PIP-ie też pracują ludzie, a właściciele mają pieniądze i znajomości. Symboliczne kary to betka. I ta firma dostaje laur Tygrysa czy jakiejś Szarańczy biznesu. Wyróżnia się.

Z drugiej strony, to nasza niezgoda na ten stan bierze się z porównywania do „zachodu”, jednak pomyślmy o tych, którzy mieli, którzy nadal mają gorzej. Świat nie jest sprawiedliwy i nigdy nie był. Bohaterowie tej książki zdają sobie z tego sprawę, dlatego walczą, jak mogą, dlatego cierpią i prą do przodu. Chcą równać w górę, dziwacy jacyś.

I na koniec taka osobista refleksja: jakże jestem głupi i leniwy w porównaniu z niektórymi bohaterami tej książki. Muszę szybko o niej zapomnieć i odbudować poczucie własnej wartości. Niestety takich rzeczy nie zapomina się łatwo.

¹ Ciekawostka: autor jest uzdolniony także muzycznie, jest gitarzystą w zespole Bastard Disco, na którego koncercie przytrafiło mi się być i opisałem to w Nazywamy się Bastard Disco.

² Za Wikipedią: “Prekariusze to osoby zatrudnione na podstawie elastycznych form zatrudnienia. Samo słowo jest neologizmem powstałym z połączenia dwóch słów: precarious (ang. niepewny) ze słowem proletariat.”

Wydawnictwo: Czerwone i Czarne

Tagi

Nieśmiało zachęcam:

Komentarze